Alúganse apartamentos a ceo aberto

Os pés dos cedros eran lugares amplos e con vistas, como algunhas torres de apartamentos de luxo que se están construíndo na miña cidade. Debía haber catro ou cinco. As árbores máis demandadas eran tamén as máis próximas á fonte e as de copas máis espesas. Estaban xusto diante da pista de fútbol, en fronte das gradas, e o terreo en desnivel permitía ver sen ser visto, aproveitar a sombra no verán e escaparlle ao vento e a poalla no inverno. Cada recreo, entre timbre e timbre, volviamos ser pequenos mamíferos bulindo nas nosas tobeiras. Había tamén, por suposto, unha moeda común: as piñas que recolliamos con ansia en terreos perfectamente delimitados e que gardabamos en bolsas de plástico para despois agochalas nalgunha sebe dun día para o seguinte. As pedras de forma estraña tamén resultaban altamente valoradas. Xogabamos ás casas e faciámolo en serio, do único modo en que os nenos saben: co rigor dunha ficción consensuada. Aprendemos dilixentes o funcionamento do capital. Agora, xa de grande, penso naqueles días e en como o azar nos facía ricos en piñas que rolaban cara un ou outro lado seguindo designios incertos. O mesmo acontece na vida adulta cos cartos, coa vivenda, coa sanidade. Preparabámonos xa daquela para ser egoístas.

Un colega de máis de corenta, que vive nunha casa familiar herdada dos avós, dime: “é que o mundo non está pensado para vivir só”. “Tampouco para criar un fillo e algunha xente tenos igual”, contesto. Rimos os dous e pedimos outra caña. O mundo, visto o visto, non está para arriscar sen permiso, sen ter o medo aloxado en lugares recónditos do corpo, tampouco para facelo sen unha rede que te sosteña se fallas. “É incrible a cantidade de fume que nos venden!”, insiste el. “Esfórzate e vencerás. Nin que fose o ximnasio...”. É entón cando lle falo dos meus recordos baixo os grandes cedros. Fágoo só para que se distraia, porque do que realmente trataba a nosa conversa era: “Onde vas vivir se che volven subir o alugueiro? A onde marchas? A onde regresas?”. E eu iso aínda non o sei.

No xogo das casas baixo as árbores no patio do colexio, non lembro que houbese gañadores ou perdedores, pero se cadra estou equivocado e o que pasaba é que gañaba eu sempre. Agora, pola contra, sinto que durante anos estivemos destinados a perder a partida, que o xogo é inxusto e estamos empezando a romper barallas, a tirar dados fóra do taboleiro: saímos ás rúas e berramos, estamos dispostos a facer visible a violencia á que nos someten, estamos dispostos a resultar incómodos. Porque a cidade ten donos concretos, donos de todo tipo que deciden —moi libremente— fixar prezos polas propiedades que non habitan e enriquecerse co traballo dos outros. E a cidade —esa mesma cidade, calquera cidade— ten tamén políticos e leis que non garanten o benestar de todos os seus habitantes, nin loitan contra a xentrificación, nin saben —ou poden— pórlle teito á ambición dos demais. A realidade é esa: non comparten porque pode non compartir, porque o que ensina a ficción á que tan seriamente xogamos dende nenos é que hai que ser egoísta para gañar.

A situación é tan grave e absurda que ás veces facemos humor da nosa miseria como imaxino que o fai a xente en tempos de guerra: entramos nun portal inmobiliario e vemos nichos en aluguer anunciados a 600 euros ao mes. E rimos, porque non queda máis remedio ca rir. Non hai opción intermedia para os non propietarios: volver á vila natal, buscar un lugar máis pequeno, dirían algúns. Pero os meus pais seguen pagando a hipoteca e os doutros viven tamén de alugueiro. Algunhas vilas pequenas son —queren ser— destinos turísticos. A outras, chega o eco do prezo nas cidades e xa se sabe: un rendista multipropietario nunca quere ser menos ca outro rendista multipropietario. Así que moitas veces a única opción é a casa dos pais, a casa dos avós. Se é que teñen unha. Ou seguir sendo esmagado. O que quero dicir é que ás veces —moitas veces— non existen alternativas e non sei xa como analizar isto. Ata onde seremos capaces de soportar? Non preciso posuír nada. Abondaría quizais cun alugueiro digno ou un mercado regulado. Estamos pedindo tanto cando saímos á rúa?

Mentres, se cadra, éranos ben empezar a pensar en inventar casas. Mellor iso ca nada. Buscar unha ringleira de cedros altos e reunir piñas para poder pagar a débeda. Cavar coas unllas entre as raíces ata quedar sen elas e facer tobeiras grandes dabondo onde agardar. Quizais deberiamos converternos en adultos vivindo debaixo dunha árbore un día de chuvia. En silencio. Non vaia ser que alguén se decate e veña reclamar a propiedade dos nosos apartamentos ficticios a ceo aberto. Pola noite soñaremos con homes con machetes. Con rendistas multipropietarios. En fronte das árbores, nas gradas dende as que se ve o partido, a Ministra de Vivenda sorrí impasible.